Mở ra không gian phát triển liên vùng chiến lược

Sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý và phát huy tối đa tiềm năng phát triển. Tại Nghị quyết Quốc hội số 202/2025/QH15 ngày 12 tháng 06 năm 2025 đã quyết định hợp nhất tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang thành tỉnh mới có tên gọi là tỉnh Tuyên Quang. trung tâm chính trị hành chính đặt tại tỉnh Tuyên Quang hiện nay.

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Tuyên Quang Hà Thị Nga và đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Hà Giang Hầu A Lềnh chủ trì cuộc họp các phương án sáp nhập tỉnh.

Trong nhiều năm qua, cả Tuyên Quang và Hà Giang đều gặp những điểm nghẽn lớn trong quá trình phát triển, quy mô kinh tế nhỏ, dân số ít, kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ, thị trường tiêu dùng hạn chế, nguồn lực đầu tư dàn trải và hiệu quả chưa cao. Việc tồn tại hai bộ máy hành chính riêng biệt trong khi tiềm năng và vị trí địa lý có tính bổ trợ rõ rệt khiến hai tỉnh chưa thể phát huy được lợi thế tổng hợp vùng. Đặc biệt, khó khăn trong thu hút đầu tư, kết nối giao thông liên vùng và cải cách hành chính đang là rào cản lớn đối với yêu cầu bứt phá. Thực tiễn đó đòi hỏi cần có một sự thay đổi căn bản về mô hình tổ chức và không gian phát triển.

Theo ông Nguyễn Văn Mạch, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tuyên Quang: Việc hợp nhất Tuyên Quang và Hà Giang là cơ hội, một bước ngoặt lịch sử, mở ra một không gian phát triển hoàn toàn mới với sức mạnh cộng hưởng to lớn. Đây là cơ hội vàng để xây dựng một thương hiệu chung mạnh mẽ hơn, hấp dẫn hơn. Một tỉnh mới với quy mô đủ lớn, tài nguyên đủ đa dạng, và chính sách đủ hấp dẫn trong việc thu hút các nhà đầu tư chiến lược. Sự cộng hưởng giữa “Thủ đô kháng chiến” và “Nơi địa đầu Tổ quốc” sẽ tạo nên một không gian phát triển giàu bản sắc, mạnh về liên kết và bền vững về tương lai. Đây chính là thời cơ để hiện thực hóa khát vọng đưa vùng đất này trở thành một trung tâm động lực phát triển của cả vùng trung du và miền núi phía Bắc.

Việc hợp nhất hai địa phương Tuyên Quang và Hà Giang bù đắp những hạn chế về dân số, góp phần tinh gọn bộ máy, tạo sự thay đổi tích cực trong quản lý hành chính nhà nước. Đồng thời, góp phần tăng quy mô kinh tế, nâng cao khả năng cạnh tranh, thu hút đầu tư, phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh; sự kết tinh giữa chiều sâu văn hóa, lịch sử, giữa trí tuệ, con người, tài nguyên thiên nhiên để hình thành một cộng đồng phát triển toàn diện và bền vững hơn. Mỗi tỉnh đều có ưu thế riêng, và khi kết hợp lại sẽ thúc đẩy phát triển toàn diện, bền vững và bao trùm cho cả vùng.

Cộng hưởng tiềm năng

Hà Giang nằm ở cực Bắc, tiếp giáp với Trung Quốc, có lợi thế về kinh tế biên mậu, giao thương quốc tế qua cửa khẩu quốc tế Thanh Thủy. Tuyên Quang ở trung tâm liên kết giữa Hà Giang với đồng bằng sông Hồng và các tuyến giao thông quốc gia, đóng vai trò cầu nối chuyển tải hàng hóa, phát triển dịch vụ logistics. Sự cộng hưởng này tạo ra trục phát triển liên vùng, hình thành hành lang kinh tế mới nối biên giới quốc gia với các trung tâm kinh tế phía Nam như Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh. Tỉnh mới sẽ trở thành “cửa ngõ chiến lược” trong hợp tác quốc tế, thương mại biên mậu và logistics vùng biên.

HĐND hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang bàn phương án sáp nhập.

Hà Giang nổi bật với Cao nguyên đá Đồng Văn - Công viên địa chất toàn cầu UNESCO, hệ sinh thái rừng nguyên sinh, dược liệu quý, chè Shan tuyết, cam sành. Tuyên Quang có độ che phủ rừng trên 65%, tài nguyên khoáng sản phong phú như quặng sắt, barit, kẽm, và hệ thống hồ sinh thái Na Hang - Lâm Bình. Khi hợp nhất, tỉnh mới sở hữu diện tích rừng lớn bậc nhất cả nước, có tiềm năng phát triển mạnh kinh tế xanh như: du lịch sinh thái, dược liệu, nông, lâm nghiệp hữu cơ, thủy điện và chế biến gỗ công nghiệp. Nông nghiệp có cơ hội phát triển với các đặc sản như chè Shan tuyết Hà Giang, cam sành Bắc Quang, dược liệu Na Hang, thủy sản lòng hồ Na Hang - Lâm Bình, cây lâm nghiệp và gỗ nguyên liệu…

Hà Giang là biểu tượng của du lịch trải nghiệm vùng cao, với di sản văn hóa độc đáo của 19 dân tộc anh em, các di sản địa chất độc đáo. Tỉnh đã đạt danh hiệu “Điểm đến văn hóa khu vực hàng đầu châu Á năm 2024”. Tuyên Quang lại nổi bật với hệ thống di tích lịch sử cách mạng, lễ hội Thành Tuyên, du lịch nghỉ dưỡng suối khoáng Mỹ Lâm… Sự cộng hưởng này tạo nên chuỗi sản phẩm du lịch hoàn chỉnh như: du lịch địa chất - khám phá - sinh thái - nghỉ dưỡng - lịch sử - văn hóa cộng đồng. Với hơn 40 lễ hội truyền thống, hàng trăm di tích lịch sử - văn hóa, trong đó nhiều di sản được xếp hạng quốc gia và quốc tế, tỉnh mới có thể phát triển mạnh du lịch đa dạng, kéo dài quanh năm, thu hút đa dạng du khách và tăng nguồn thu.

Tuyên Quang có hệ thống quốc lộ 2, 37, 2C, 3B và tuyến cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ kết nối cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Tuyến cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang đang được đẩy nhanh tiến độ thi công sẽ là huyết mạch phát triển kinh tế - xã hội, rút ngắn đáng kể thời gian và chi phí logistics từ trung tâm vùng đến biên giới cực Bắc. Tuyến đường này sẽ kết nối trực tiếp đến cửa khẩu quốc tế Thanh Thủy (Hà Giang), tạo thành “hành lang kinh tế mới” xuyên suốt từ nội địa đến biên giới, thúc đẩy thương mại, du lịch và hợp tác thương mại với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc). Hạ tầng giao thông đồng bộ sẽ tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các đô thị vệ tinh, cụm công nghiệp, logistics và các điểm du lịch dọc tuyến.

Tuyên Quang có kinh nghiệm cải cách hành chính mạnh mẽ, nhiều năm duy trì thứ hạng cao trong Chỉ số cải cách hành chính (PAR Index) và Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Hà Giang có đội ngũ cán bộ am hiểu đặc thù địa bàn biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Sự cộng hưởng tạo nên một bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu quả, thúc đẩy cải cách thể chế, rút ngắn khoảng cách.

Động lực phát triển mới

Sáp nhập địa giới hành chính giữa hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang không chỉ là một quyết định mang tính tổ chức bộ máy, mà sâu xa hơn, là hành động chiến lược nhằm tái cấu trúc lại không gian phát triển, chuyển hóa tiềm năng thành động lực, khắc phục điểm nghẽn vùng cao và hình thành cực tăng trưởng mới của trung du - miền núi phía Bắc.

Tổ công tác số 4 của tỉnh về triển khai thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn tỉnh kiểm tra công tác chuẩn bị, vận hành thử nghiệm mô hình xã mới tại huyện Hàm Yên.

Trong thảo luận về dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ tỉnh sau sáp nhập, đồng chí Hầu A Lềnh, Bí thư Tỉnh ủy Hà Giang nhấn mạnh: Cần tiếp tục bám sát Văn kiện Đại hội XIV của Đảng, các quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt để xác định cụ thể mục tiêu, nhiệm vụ và hướng đi phù hợp cho tỉnh mới. Quan trọng hơn, cần nhận diện những điều kiện phát triển mới, những cơ hội mới sau sáp nhập để xây dựng các giải pháp thực sự đột phá. Điều này không chỉ định hình rõ phương pháp tiếp cận phát triển tỉnh mới sau sáp nhập, mà còn gợi mở yêu cầu thay đổi tư duy từ “quản lý hành chính đơn thuần” sang “tổ chức lại không gian phát triển theo hướng chiến lược”, giúp tỉnh xác định đúng trục phát triển trong tổng thể quốc gia và vùng trung du - miền núi phía Bắc.

Ông Nguyễn Hữu Thập, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang cho rằng: Việc sáp nhập sẽ giúp địa phương có không gian rộng hơn, tiềm lực mạnh hơn, từ đó hình thành quỹ đất lớn hơn, triển khai các chính sách đầu tư linh hoạt hơn, phục vụ cho việc thu hút doanh nghiệp đầu tư vào các lĩnh vực có tiềm năng như: công nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, du lịch bản sắc, dịch vụ thương mại vùng cao. Đặc biệt, tỉnh mới cần xây dựng môi trường đầu tư thông thoáng, có cơ chế ưu đãi vượt trội, tạo điều kiện để phát triển các khu - cụm công nghiệp tại vùng trung tâm và khuyến khích khởi nghiệp.

Đồng chí Trần Quang Minh, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Hà Giang cho rằng: Để tạo động lực phát triển mới và thực chất sau sáp nhập, tỉnh cần tập trung triển khai các dự án phát triển kinh tế - xã hội theo hướng hài hòa, bền vững, bảo đảm không vùng nào bị lãng quên, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới, địa bàn khó khăn. Trên tinh thần đó, tỉnh mới cần xây dựng lộ trình đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, kết nối vùng trung tâm với vùng cao. Cùng với đó, các chương trình phát triển sản xuất, hỗ trợ tạo sinh kế bền vững cũng cần được triển khai đồng đều, có chính sách riêng cho vùng đặc thù.

Hợp nhất hai tỉnh Tuyên Quang - Hà Giang là một bước đi bản lĩnh và đầy trách nhiệm trước yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới. Nếu tỉnh mới tận dụng tốt các chủ trương lớn của Đảng, kết hợp với tiềm năng thiên nhiên - văn hóa - con người sẵn có, thì hoàn toàn có thể vươn lên trở thành cực tăng trưởng mới của khu vực trung du, miền núi phía Bắc trong giai đoạn tới.