Dừng xe ở lưng chừng đèo, Quang bước xuống dang tay hít hà, tận hưởng không khí trong lành nơi rẻo cao. Trước đó, anh đã đi hơn 300 cây số nhưng chỉ nghỉ đúng 2 chặng, lần này Quang quyết tâm ở lại vùng cao này ăn tết và hết mùa xuân anh mới trở về Hà Nội. Dự tính trong năm nay anh sẽ cho ra đời các tác phẩm hội họa trong seri tranh mùa xuân vùng cao, rồi sau đó mở một cuộc triển lãm. Lâu lắm rồi Quang mới quay trở lại nơi này, sự háo hức làm anh quên đi mọi mệt mỏi nơi dọc đường.

Buổi trưa, trời hửng nắng, làn sương mờ đục tan dần trong không trung. Từ trên cao nhìn xuống, rẻo cao như một tấm thảm khổng lồ, rực rỡ đầy màu sắc. Hoa cải, hoa mơ trắng xóa một vùng, đào rừng đỏ rực góc trời, đào phai phơn phớt cánh hồng rung rinh trong nắng ấm. Hết thảy đều nổi bật giữa nền xanh nõn nà của chồi non lộc biếc, thiên nhiên đang trỗi dậy sau mùa đông băng giá. Quang nhìn ngắm cảnh vật, lòng anh bỗng thấy rạo rực niềm tin vào cuộc sống. Phải rồi, sau những ngày mưa là những ngày nắng, sau những ngày đông buốt giá là những ngày xuân ấm áp. Và anh bỗng thấy yêu đời hơn.

Ngồi trên một phiến đá, tựa lưng vào gốc đào rừng, ăn tạm một miếng bánh và uống một ngụm nước. Quang nhìn ngắm cảnh vật rồi bắt đầu vẽ. Quả đúng là khí tiết của mùa xuân. Trời vẫn rét nhưng là cái rét ngọt. Gió vẫn lạnh nhưng mang theo hương của núi rừng. Nắng có vàng nhưng lại dịu êm làm lòng người khoan thai, thích thú.

Anh say sưa vẽ, một khung cảnh lãng mạn dần hiện lên, núi non trùng điệp, màu xanh mơn man của cỏ cây càng làm nổi bật lên sắc hồng của hoa đào, sắc trắng của hoa mơ, những thửa ruộng bậc thang uốn lượn, tất cả đều tươi vui trong nắng. Bức tranh còn chưa vẽ xong thì màn đêm đã ập đến, Quang thu xếp đồ đạc định đi tìm một homestay nào đó để nghỉ qua đêm, thì có giọng nói rất nhẹ từ phía sau: “Anh có phải là anh Quang không?”.

Quang giật mình quay lại, trong làn sương mờ ảo, là chân dung một thiếu nữ diện trang phục truyền thống của người Mông tuyệt đẹp, ánh nhìn rất quen, đôi mắt thiếu nữ tràn ngập niềm vui sướng. Quang sững người trước vẻ đẹp ấy, một vẻ đẹp ngọt ngào mà không son phấn nào có thể tạo nên được. “Kìa, anh không nhận ra em à?”. Thiếu nữ vồn vã hỏi. “Em,… em là…?”. “Em là Si đây, anh nhớ ra chưa?”.  “À, anh nhớ rồi, mới ngày nào giờ em đã lớn quá rồi!”. Quang mỉm cười đầy ngạc nhiên. “Anh về nhà em nghỉ tạm cho đỡ lạnh, chắc anh chưa ăn uống gì phải không?”. Quang gật đầu đồng ý, anh cũng muốn về lại chốn xưa một chuyến.

Bên bếp lửa bập bùng, mùi thịt nướng thơm nức mũi. Ông Sủng nhìn thấy Quang mừng ra mặt: “Thằng Quang đấy à, sao mày lâu về đây thế, tao mong mày lắm đó. Tao muốn gặp để cảm ơn mày, nhờ có sự cố chấp của mày mà nay tao cảm thấy đời tao khấm khá hơn”. Quang chưa hiểu điều gì, thì có người gọi nên ông Sủng vội vã đi. Si nhìn Quang mỉm cười một cách thẹn thùng. Trong giây phút ấy, câu chuyện cũ hiện lên trong lòng Quang một cách rõ nét.

Quang là họa sỹ, anh sinh ra và lớn lên tại một gia đình trí thức ở ngoại ô Hà Nội. Với lối sống phóng khoáng và ưa mạo hiểm, anh có sở thích đi phượt trên mọi nẻo đường của Tổ quốc, với anh phượt không chỉ là niềm đam mê mà qua mỗi chuyến đi anh cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên và con người nơi anh đến.  Đó cũng là nguồn cảm hứng sáng tác trong các tác phẩm hội họa của anh.

Mùa hè năm đó, nhân dịp tậu được chiếc mô-tô phân khối lớn Kawasaki, Quang làm một chuyến vùng cao, anh nghĩ rằng mình có thể tránh được cái nắng nóng đến ngột ngạt của Hà Nội. Nhưng thật không may, chiều ấy khi trời đã nhá nhem tối, một cơn mưa rào ập tới, mưa tối mắt, đường đèo trơn trượt, một cú ngã như trời giáng khiến mọi thứ quay cuồng rồi tối sầm lại. Anh thiếp đi trong cơn đau.

Ánh nắng chói chang xuyên qua mái nhà làm Quang cảm thấy khó chịu, anh choàng mở mắt, mình mẩy ê ẩm, đầu đau như búa bổ, toàn thân trầy xước, chân trái đang được bó thuốc. Anh chợt hiểu ra, mình vẫn còn sống sót sau cú ngã chiều qua.

“Anh tỉnh rồi à, anh mau uống hết bát thuốc này đi, bố tôi dặn khi nào anh dậy thì cho anh uống”. Giọng nói thỏ thẻ, nhẹ nhàng của một thiếu nữ vùng sơn cước khiến lòng Quang bình yên đến lạ. Anh uống hết bát thuốc rồi hỏi: “Tôi đang ở đâu đây?”.

“Sao anh lại đi một mình thế, rất nguy hiểm. Cơn mưa chiều qua, anh bị ngã ở lưng đèo. Bố tôi - ông A Sủng trên đường đi hái thuốc về thì gặp anh bị ngã, may mà chỉ bị thương phần mềm thôi. Đợi anh khỏe hơn một chút thì về huyện kiểm tra lại”. Quang lắng nghe thiếu nữ nói, chợt anh sửng sốt: “Vậy xe của tôi đâu?”. “Kia, cô chỉ tay xuống phía sàn nhà, chiếc xe chỉ bị trầy xước đôi chút, phải mấy thanh niên mới mang được nó về đây cho anh đó”. Nghe những lời cô gái nói Quang thấy xúc động vô cùng về lòng tốt của những con người giản dị, mộc mạc nơi đây.

Minh họa: Bích Ngọc

Ở lại nhà ông A Sủng vài ngày. Quang có cơ hội gần gũi với gia đình ông hơn. Nhà ông A Sủng là một căn nhà sàn khá cũ nhưng vững chãi. Ông Sủng làm nghề lang băm, vợ ông làm nương. Nhà ông Sủng có 2 con, con gái lớn đã học xong cấp ba đó là Si, cậu út A Sảng đang học trung học. Đang kỳ nghỉ hè nên cả 2 con nhà ông Sủng đều ở nhà.

Si là một cô gái khá nhanh nhẹn và hoạt bát. Nhưng với người lạ, cô có vẻ nhút nhát, thường ngày khi thì Si đi làm nương với mẹ, lúc lại ở nhà giúp cha, băm, phơi thuốc. Những lúc ở nhà Si thường hát các làn điệu bằng tiếng Mông một cách rất tha thiết, thoáng thấy ánh mắt của Quang, Si e thẹn bối rối, má nàng ửng hồng rồi thôi không hát nữa. A Sảng thì rất tinh nghịch nó và Si vẫn hay cãi nhau chí chóe. Vợ ông A Sủng là người hiền lành và ít nói, bà không biết tiếng Kinh nên ít khi giao tiếp với Quang. Còn ông A Sủng là một người nóng tính nhưng lại rất tốt bụng.

Đêm hôm đó, nằm trong góc bếp, đôi mắt Quang mơ màng khép lại, anh đang nghĩ tối nay sẽ ngủ một giấc ngon lành. Ngày mai, Quang sẽ từ biệt gia đình ông A Sủng về dưới xuôi. Thế nhưng trong giấc ngủ chập chờn, Quang nghe thấy tiếng khóc thút thít ở đâu đó, lần theo tiếng khóc, là Si đang gục vào vai mẹ, còn ông Sủng đang uống rượu ừng ực, cách ông uống rượu có vẻ rất bất lực. Họ nói với nhau bằng tiếng Mông, những điều mà Quang không hiểu.

Khi chỉ còn lại một mình Si. Quang nhẹ nhàng đến bên cạnh cô. Si vẫn im lặng, khuôn mặt hiện lên vẻ tuyệt vọng, đôi mắt tươi vui giờ đây u sầu. “Tôi có thể giúp được gì không?”. Quang hỏi nhỏ. Si lắc đầu, tỏ ý muốn được một mình.

Hiểu ý, Quang tìm A Sảng để hỏi chuyện. A Sảng kể rằng, Si sắp phải lấy chồng vào mùa thu tới, dù đã đỗ đại học ở Hà Nội, nhưng vì nhà nghèo và món nợ với gia đình nhà A Lỉnh ở bản bên nên ông Sủng quyết định gả Si cho con nhà Lỉnh để gán nợ. Vì thằng con nhà đó đã để mắt đến Si từ rất lâu rồi. Nhưng Si thì không muốn, Si ước mơ được về xuôi học rồi về bản làm cô giáo.Thế nhưng, giờ Si bị bắt phải lấy chồng, ước mơ không thể thành hiện thực. Si suy sụp lắm.

Quang bàng hoàng, bởi lẽ với anh việc bắt ai đó phải dừng lại giấc mơ của mình là một điều rất tồi tệ. Cả đêm hôm đó, anh không thể chợp mắt, anh không ngừng suy nghĩ, phải tìm ra một cách nào đó để giúp Si.

Sáng ra, Quang dậy thật sớm, ông A Sủng đã dậy, sau một đêm không ngủ khuôn mặt ông hốc hác, tiếng rít thuốc buồn bã, làn khói thuốc bay ra một cách nặng nề. Quang lễ phép: “Ông A Sủng, biết là tôi không nên tọc mạch, nhưng nhất định ông bắt cái Si phải đi lấy chồng sao?”. Ông lão cười nhạt nhẽo: “Mày bảo tao phải làm sao, món nợ từ thời bố tao để lại, lãi mẹ đẻ lãi con. Nhà Lỉnh dù gì cũng có điều kiện, con Si được gả sang đó sẽ sung túc hơn. Nó cũng đến tuổi lấy chồng rồi, mấy cái ước mơ nghe chừng viển vông lắm”.

“Ông nợ bao nhiêu, tôi sẽ giúp ông trả nợ nhưng hãy để Si được tiếp tục đi học”. Quang vừa dứt lời, ông Sủng phá lên cười: “Mày đùa tao à, tao nợ nhà Lỉnh những 150 triệu cơ đấy”. “Ông yên tâm, việc gì tôi hứa là tôi sẽ làm”. Quang quả quyết.

Quang đành lòng bán đi con Kawasaki mà anh khó khăn lắm mới tạo được. Số tiền Quang bán được 170 triệu. Anh gửi ông A Sủng trả nợ. Số còn lại anh nói với Si, anh cho cô vay để đi học, đến khi nào cô có tiền thì trả cho anh. Sau đó anh từ biệt gia đình ông Sủng về dưới xuôi, anh cũng không để lại số điện thoại hay địa chỉ vì anh nói một ngày nào đó anh sẽ quay trở lại.

Bẵng đi đã gần 5 năm trôi qua kể từ ngày hôm đó. Anh về dưới xuôi lo mẹ già ốm đau, rồi mẹ cũng bỏ anh mà đi. Quang mới quay trở lại nơi này. Ngôi nhà ông A Sủng đã sửa lại đôi chút, nhưng vẫn giữ nguyên nền cũ, vì đây là ngôi nhà cổ từ thời cha ông để lại.

Qua ánh lửa bập bùng đôi mắt Si lấp lánh, cô nhìn Quang ngượng ngùng: “Mấy năm qua anh Quang có ổn không, nhà em ai cũng mong anh lắm đó”. Ánh mắt Quang nhìn về một nơi xa trong không trung, giọng anh thoáng buồn: “Có một số chuyện không vui, mẹ anh mắc bệnh hiểm nghèo và đã qua đời. Thế còn Si?”.

Đôi mắt Si buồn bã: “Em không biết anh phải chịu nỗi đau như thế. Em nhớ anh đã nói hãy theo đuổi ước mơ và em đã cố gắng. Em đi học, tốt nghiệp em xin về xã nhà dạy học. Nhờ vào phát triển của công nghệ mà các bài thuốc của bố em cũng nổi tiếng hơn, cuộc sống đã khấm khá hơn nhiều. Bố em đã hiểu hơn về ý nghĩa của việc học. Nhiều lúc em nghĩ nếu ngày ấy em không may mắn gặp người tốt như anh thì không biết cuộc đời em sẽ như thế nào!”. Si nói rưng rưng trong nước mắt.

“Si không nên nói như vậy. Nếu không có gia đình Si thì không biết tôi có còn được sống đến ngày hôm nay không nữa”. Quang an ủi. “Thôi, không khí xuân đang náo nhiệt thế này, chúng ta tạm thời quên những chuyện không vui đã qua đi, đợi bố em về chúng ta cùng ăn cơm rồi cùng đi du xuân xem mùa xuân ở đây có gì khác với dưới xuôi không anh nhé”. Si nói và mỉm cười thật tươi nhìn Quang.

Bữa cơm cả nhà quây quần, trong men say, giọng ông A Sủng vẫn rất dõng dạc: “Quang này, người Mông chúng tao có tục bắt vợ, nhưng giờ tao lại muốn làm ngược lại, tao muốn bắt rể. Nếu mày không trở lại chắc con Si nhà tao nó ở giá đến già mất”. Quang thấy trong lòng reo lên một niềm vui sướng, anh nhìn Si, đôi má nàng ửng đỏ, ánh mắt nàng nhìn anh tình tứ. Cả hai cùng mỉm cười. “Anh Quang có muốn đi chơi xuân cùng Si không?”. Si ngượng ngùng hỏi.

Quang thấy tim mình đập từng nhịp rộn ràng, anh nắm lấy tay Si, họ cùng dắt nhau đi giữa ngàn hoa mùa xuân đang nở rộ, giữa những điệu khèn, tiếng sáo, giữa những điệu múa mừng xuân dập dìu như cánh bướm. Mùa xuân trên rẻo cao này Quang bỗng thấy lòng mình tràn ngập yêu thương và anh thấy ai ai cũng đều đang rất hạnh phúc.