Lan tỏa tình yêu nước

7 Nốt nhạc xanh là chương trình mới được Đài Truyền hình Việt Nam phối hợp với Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị, Bộ Tổng tham mưu thực hiện. Chương trình nằm trong chuỗi hoạt động truyền thông kỷ niệm 80 năm thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam và đang được phát sóng trong khung giờ vàng của VTV3, Đài Truyền hình Việt Nam.

Đây là sân chơi âm nhạc dành cho các gia đình quân nhân, những người lính phải thường xuyên xa gia đình, không có nhiều điều kiện ở bên chăm sóc những người thân yêu. Sự hy sinh ấy cũng là niềm tự hào của các gia đình quân nhân, họ có hậu phương vững chắc để yên tâm thực hiện nhiệm vụ.

Những sân chơi như 7 Nốt nhạc xanh được kỳ vọng sẽ đem lại những kỷ niệm đẹp cho các gia đình tham gia, giúp họ gắn kết và luôn tin tưởng cho các quân nhân trong quá trình công tác. Đây là dịp để các đội chơi, khán giả truyền hình tìm hiểu, lắng nghe và hiểu thêm về các ca khúc cách mạng. Dòng chảy âm nhạc sẽ đưa khán giả về với lịch sử Quân đội Nhân dân Việt Nam để thêm yêu, thêm tự hào và tin tưởng vào những người lính bộ đội Cụ Hồ.

Không chỉ 7 Nốt nhạc xanh, thời gian gần đây, việc đưa các ca khúc cách mạng vào các sân chơi dành cho nghệ sĩ trẻ đã tạo được hiệu ứng tích cực. Như ca khúc Áo mùa đông trong chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai đã khiến người nghe vô cùng xúc động.

Ca sĩ Đông Nhi biểu diễn trong chương trình Vinh quang người chiến sĩ.

Trước đó, làn sóng lan tỏa ca khúc cách mạng cũng lan tới cả các game show dành cho thiếu nhi như Đồ Rê Mí, Giọng hát Việt nhí… khi không ít các ca sĩ nhỏ tuổi mặc trang phục bộ đội, áo du kích, trang phục dân tộc hát các bài “Lì vào Sáo”, “Bạch Đằng Giang”, “Trường ca Sông Lô”, “Biết ơn chị Võ Thị Sáu”…

Ngay các ca sĩ trẻ cũng lựa chọn các ca khúc cách mạng để tự “làm mới” chính mình. Như ca sĩ Phạm Thu Hà tung ra album “Giai điệu tự hào” với 10 ca khúc cách mạng: Cánh chim báo tin vui, Tự nguyện, Tiếng đàn Ta Lư, Biết ơn chị Võ Thị Sáu, Lời ru trên nương, Tiếng hát giữa rừng Pác Bó, Bài ca may áo…

Ca sĩ Đức Tuấn sau rất nhiều năm ấp ủ cũng cho ra đời  album “Những bài ca không quên” và DVD “Bài ca không quên”. Không chỉ tự mình thể hiện các ca khúc, Đức Tuấn còn mời Hiền Thục, Ngọc Mai, Noo Phước Thịnh… tham gia để thổi sức sống trẻ vào các ca khúc đó và cũng không loại trừ khả năng “phủ sóng” đến đông đảo lượng fan trẻ của các ca sĩ này.

Làm mới ranh giới mỏng manh giữa thành công và phản cảm

Các ca khúc cách mạng ra đời là để cổ vũ tinh thần chiến đấu của các chiến sĩ, truyền đạt lý tưởng cách mạng, tình yêu quê hương đất nước... Để duy trì sự phổ biến của dòng ca khúc này trong đời sống đương đại, cách thức đưa các ca khúc ấy đến với công chúng, nhất là công chúng trẻ, cần có những thay đổi sao cho phù hợp sự tiếp nhận của họ.

Trường hợp Chiếc khăn piêu của nhạc sĩ Doãn Nho với bản phối mới của Nguyên Lê, qua sự thể hiện của ca sĩ Tùng Dương trong chương trình Bài hát yêu thích là một minh chứng sinh động cho việc âm nhạc cách mạng vẫn có sức sống lâu bền vĩnh cửu và chỗ đứng trang trọng trong đời sống âm nhạc đương đại. Tùng Dương còn làm được một việc rất ý nghĩa đó là “phủ sóng” ca khúc ra đời từ mấy chục năm trước đến giới trẻ ngày nay khiến nó đoạt giải “Bài hát của năm” và “làm mưa làm gió” khắp cả nước. Nhiều bạn trẻ thích thú hát theo mà không biết tác phẩm có tuổi đời còn lớn hơn cả mình.

Trong chương trình Giai điệu tự hào, ca khúc Hò kéo pháo cũng được nhạc sĩ Thanh Phương phối khí lại và rất mạnh dạn đưa vào rock heavy metal. Hoàng Hiệp, Nông Tiến Bắc, Minh Trí cùng phần solo guitar điện của Trần Thắng khiến khán giả sôi sục theo khi thể hiện ca khúc này trên nền nhạc rock.

Theo các  nhà chuyên môn, trong bối cảnh âm nhạc Việt đang phát triển một cách… đi ngang như hiện nay, nhiều xu hướng nhạc phản cảm, hời hợt, khó kiểm soát thì việc làm mới nhạc cách mạng vẫn là một hướng đi vừa có nhiều ý nghĩa vừa có tính tiếp nối. Thứ nhất, nhạc cách mạng có tính chuẩn mực lại gửi gắm nhiều thông điệp về tình yêu Tổ quốc, tính dân tộc, rất cần để nuôi dưỡng tâm hồn thế hệ trẻ. Thứ hai, điều này sẽ đem lại sự cân bằng, tránh cán cân nhạc trẻ lệch lạc, làm bát nháo và lệch gu người nghe.  

Thế nhưng, ranh giới giữa làm mới thành công và thất bại, phản cảm rất mỏng manh. Có không ít trường hợp cho thấy, sự “làm mới quá đà” của nghệ sĩ khi trình bày một ca khúc cách mạng đã gây ra hiệu ứng ngược. Trong năm 2023, ca sĩ trẻ Han Sara đã gây ra một cuộc tranh luận lớn khi làm mới ca khúc Cô gái mở đường của nhạc sĩ Xuân Giao. Đây là một ca khúc hay và ý nghĩa về các cô gái thanh niên xung phong thời chống Mỹ, đã được nhiều thế hệ khán giả, trong đó có nhiều bạn trẻ yêu mến.

Tuy nhiên, Han Sara đã sử dụng bản phối EDM, trang phục váy ngắn bó sát và vũ đạo hiện đại, không phù hợp với tinh thần của ca khúc. Nhiều khán giả và giới chuyên môn đã phản ứng gay gắt, cho rằng Han Sara đã làm mất đi giá trị và cảm xúc của ca khúc. Video ca khúc  này sau làn sóng phản đối đã được xóa. Han Sara cũng đã phải xin lỗi và thừa nhận sự thiếu sót của mình.

Thực tế đó cho thấy, ranh giới giữa việc làm mới và làm hỏng một ca khúc về chủ đề cách mạng là rất mong manh, đòi hỏi ca sĩ và đội ngũ thực hiện phải có sự am hiểu sâu sắc nội dung, tinh thần, thông điệp, hoàn cảnh ra đời của từng ca khúc, nhất là phải thấm nhuần được đặc điểm thẩm mỹ của ca từ và giai điệu - yếu tố mà các nhạc sĩ thế hệ trước hết sức chú trọng.

Sáng tạo luôn cần thiết nhưng không bao giờ được xa rời nền tảng cốt lõi của tác phẩm, không biến tác phẩm trở thành xa lạ với chính nó, và xa lạ với người nghe. Với các ca sĩ trẻ, khi thể nghiệm sự mới mẻ các ca khúc đã có sức sống trong lòng biết bao thế hệ, có lẽ phải luôn ghi nhớ: Giữ nguyên vẹn được tinh thần hào sảng của mỗi ca khúc cách mạng!.