Bệnh tật, nợ nần và mất mạng

Thuốc lá không chỉ là “sát thủ thầm lặng” mà còn là nguyên nhân khiến nhiều người rơi vào vòng xoáy bệnh tật và nghèo đói. Việc sử dụng thuốc lá kéo theo những chi phí y tế khổng lồ để điều trị các bệnh liên quan. Nhiều gia đình lâm vào cảnh nợ nần vì chi phí thuốc men, nằm viện, mất khả năng lao động. Thêm vào đó, người nghiện thuốc thường chi một khoản tiền không nhỏ mỗi tháng để mua thuốc, trong khi thu nhập lại hạn chế, dẫn đến gánh nặng tài chính chồng chất.

Ảnh minh họa.

Đã có những người nổi tiếng phải trả giá vì thuốc lá. Lưu Đức Hoa - diễn viên, ca sĩ nổi tiếng Hồng Kông từng hút thuốc rất nhiều trong thời kỳ đầu sự nghiệp. Sau này, anh quyết định bỏ thuốc khi nhận thấy ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và giọng hát - một phần quan trọng trong sự nghiệp. Anh từng chia sẻ rằng việc cai thuốc rất khó khăn, nhưng anh làm điều đó vì gia đình và công việc. Dù chưa rơi vào tình trạng bệnh nặng hay nợ nần, trường hợp của anh cho thấy cần tỉnh táo kịp thời mới có thể cứu vãn sự nghiệp và sức khỏe.

Không may mắn như Lưu Đức Hoa, cha đẻ của hãng phim hoạt hình nổi tiếng thế giới Walt Disney, là người nghiện thuốc lá nặng. Ông thường xuyên hút thuốc từ khi còn trẻ và cuối cùng mắc bệnh ung thư phổi. Walt Disney qua đời vào năm 1966 khi mới 65 tuổi. Việc không cai thuốc kịp thời khiến ông không thể chứng kiến nhiều thành công lớn sau này của công ty mình, và sự ra đi sớm là tổn thất lớn cho cả gia đình lẫn ngành công nghiệp giải trí.

Tại Việt Nam cũng đã có những người nổi tiếng nghiện thuốc lá suốt nhiều năm, sau đó mắc bệnh ung thư phổi và qua đời. Đáng tiếc, trong quá trình điều trị, họ gặp phải những khó khăn tài chính, phải dùng tiền tiết kiệm và nhận sự giúp đỡ từ bạn bè, đồng nghiệp để có thể tiếp tục chữa bệnh.

Những ví dụ trên cho thấy dù là người bình thường hay nổi tiếng, thuốc lá vẫn là nguyên nhân gây bệnh tật nghiêm trọng và có thể dẫn đến những mất mát to lớn cả về sự nghiệp, tài chính lẫn sức khỏe, có khi cả tính mạng.

Tranh cãi về giải pháp

Việc hạn chế thuốc lá là một mục tiêu y tế cộng đồng quan trọng, nhưng cũng vấp phải nhiều tranh cãi xung quanh các giải pháp được đưa ra. Ví dụ, khi có ý kiến về tăng thuế thuốc lá, người ủng hộ cho rằng đây là cách hiệu quả để giảm nhu cầu tiêu dùng, đặc biệt trong giới trẻ và người thu nhập thấp đồng thời giúp tăng nguồn thu cho ngân sách để chi trả cho y tế công cộng. Nhưng số phản đối lại cho rằng như thế sẽ không công bằng với người nghèo, vì họ chịu gánh nặng chi phí cao hơn; mặt khác sẽ có thể thúc đẩy buôn lậu thuốc lá, gây thất thu thuế và khó kiểm soát chất lượng.

Với quy định cấm hút thuốc nơi công cộng, số ủng hộ cho rằng sẽ bảo vệ sức khỏe người không hút thuốc khỏi khói thuốc thụ động, tạo ra môi trường sống và làm việc trong lành hơn. Nhưng số phản đối cho rằng điều này vi phạm quyền tự do cá nhân. Thêm vào đó, việc thực thi quy định lỏng lẻo khiến quy định này đôi khi trở nên hình thức.

Về giải pháp hạn chế quảng cáo, tài trợ và trưng bày thuốc lá, số ủng hộ cho rằng sẽ giảm sức hấp dẫn của thuốc lá, đặc biệt với giới trẻ, ngăn chặn việc thuốc lá được “bình thường hóa” trong xã hội, nhưng các công ty thuốc lá cho rằng điều này vi phạm quyền tiếp cận thị trường và cạnh tranh công bằng. Một số lập luận rằng người trưởng thành nên có quyền tiếp nhận thông tin và quyết định cá nhân…

Hành động nhỏ, thay đổi lớn

Các biện pháp hạn chế thuốc lá đều có lợi ích rõ ràng, nhưng việc thực thi đòi hỏi cân bằng giữa sức khỏe cộng đồng, quyền cá nhân và lợi ích kinh tế. Cần có một chế tài mạnh hơn, với loạt giải pháp từ cá nhân, gia đình đến xã hội và chính sách công. Trong đó, có tăng cường giáo dục tài chính kết hợp với giáo dục sức khỏe, giúp người dân hiểu rõ mối liên hệ giữa hút thuốc, bệnh tật và tổn hại kinh tế.

Ở cấp độ chính sách và nhà nước, Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá cần được thực hiện nghiêm, tránh hình thức; đi đôi với việc tăng giá thuốc lá để giảm tiêu dùng và kèm hỗ trợ người có thu nhập thấp cai thuốc, tránh gây gánh nặng tài chính đột ngột. Ngoài ra, việc tích hợp tư vấn cai thuốc trong bảo hiểm y tế cơ bản sẽ giảm chi phí y tế trong tương lai cho người nghiện thuốc.

Và hơn hết, mỗi cá nhân cần tự hiểu rõ hậu quả của thuốc lá. Mỗi hành động nhỏ như tắt đi một điếu thuốc, tiết kiệm một khoản tiền hay khuyên nhủ một người thân cũng góp phần làm nên sự thay đổi lớn.