Bà Hoàng Thị Đắc (bên phải) thôn An Phong, xã Tân Thịnh (Chiêm Hóa) cùng con cháu đi tìm nhộng cọ trên đồi.

Lá dùng để lợp mái nhà sàn, cành cọ làm chiếu mành, thân cọ già làm ván cho nhà sàn, búp non cây cọ có thể đan nón, lõi dùng để xào, nấu canh rất ngon. Khi cây cọ chặt đổ xuống, mục không thể làm gì nữa thì người Tày dùng để khai thác nhộng cọ, món ăn vừa độc đáo vừa lạ.

Anh Ma Văn Tuấn, thôn An Phong, xã Tân Thịnh (Chiêm Hóa) thường lên đồi cọ của gia đình để tìm nhộng cọ đãi khách. Món ăn này quý lắm nên nó được ví như đặc sản của người Tày. Cầm chiếc rìu bổ mạnh vào thân cây cọ đã mục, anh Tuấn tách thân cây cọ ra làm đôi. Nhìn bên ngoài thân cọ có vẻ còn hơi cứng, nhưng bên trong đã mục.

Anh lấy con dao đầu nhọn chọc vào những kẽ cọ và lôi ra những chú nhộng cọ béo mầm. Có những con nhộng chín vàng đã cuốn kén, để chuẩn bị một chu trình nở ra con sâu cọ, gần giống như con bọ dừa nhưng nhỏ hơn. Nhộng cọ khai thác tốt nhất là lúc bánh tẻ, chưa già. Một cây cọ dài tầm 7 m, anh Tuấn khai thác được hơn 1 kg nhộng cọ. Anh Tuấn bảo, người Tày sau khi ngả cây cọ xuống, người ta dùng rìu chặt nham nhở vào thân cọ để sâu cọ dễ chui vào làm tổ, đẻ ra nhộng cọ.

Sau khi nhộng cọ được thu hoạch, người dân thường rửa rạch, trước khi chế biến ngâm qua nước muối loãng tầm 10 phút. Chị Hoàng Thị Huệ, vợ anh Tuấn chia sẻ, có 3 cách chế biến nhộng cọ ngon nhất là rang qua nấu với măng chua, rán vàng hay nướng vàng chấm gia vị. Nhiều thực khách mới đầu nhìn thấy nhộng cọ có cảm giác sợ sợ, vì nhộng cọ to hơn con tằm, cứ ngoe nguẩy liên tục. Nhưng khi được chế biến, nhộng cọ có mùi thơm đặc trưng, khi ăn có cảm giác béo ngậy, ngọt.

Nhộng làm tổ trong thân cây cọ mục.

Lê Văn Thắng ở phường An Dương, Tây Hồ (Hà Nội) sau khi được thưởng thức món nhộng cọ phấn khởi nói, đây thực sự là món ăn độc đáo, hấp dẫn. Ban đầu ông cũng thấy hơi e sợ, nhưng vì tò mò, muốn biết được hương vị và cảm giác của món ăn nên ông đã ăn thử. Theo người dân nơi đây cho biết, món nhộng cọ không chỉ vừa ngậy, vừa thơm lại rất bổ dưỡng. Nếu lần sau có dịp lên Chiêm Hóa, chắc chắn ông sẽ tiếp tục thưởng thức món ăn này. 

Theo ông Ma Văn Dũng, xã Kim Bình (Chiêm Hóa), nhộng cọ là món ăn truyền thống của đồng bào Tày. Ngày nay, thi thoảng đồng bào Tày thôn Bó Củng vẫn chiêu đãi khách quý khi đến thăm khu di tích. Một số du khách thấy ngon, lạ đã hỏi mua về làm quà. Tuy nhiên, số lượng nhộng cọ được khai thác không nhiều.
Việc nuôi trồng nhộng cọ để khai thác phục vụ nhu cầu của du khách có lẽ sẽ là một cách làm hay để giới thiệu và quảng bá món ăn độc đáo, mới lạ này đến với đông đảo du khách.