Phụ nữ người Cao Lan gói bánh chim gâu.

Nhiều ngày nay, chị em phụ nữ Câu lạc bộ gìn giữ bản sắc văn hóa Cao Lan, xã Kim Phú (TP Tuyên Quang) đang tất bật chuẩn bị nguyên liệu để gói món bánh truyền thống của dân tộc mình. Chị Hoàng Thị Yên, Chủ nhiệm Câu lạc bộ cho biết, so với các loại bánh truyền thống khác thì bánh chim gâu đòi hỏi sự kỳ công. Để chuẩn bị gói bánh, chị em phải lên rừng lấy lá dứa về rửa sạch, lau khô rồi tước phần gai, chẻ thân cứng đi cho lá mềm rồi đan thành hình con chim gâu. Sau đó, người Cao Lan chọn loại nếp dẻo thơm, vo sạch, để ráo nước rồi trộn thêm một ít muối tạo vị đậm đà. Nhân bánh được làm từ đỗ xanh và thịt lợn. Công đoạn gói bánh đòi hỏi đôi bàn tay khéo léo của phụ nữ. Họ phải đan những chiếc lá dứa thành hình con chim gâu rồi cẩn thận nhồi gạo, nhân bánh vào trong, sau đó đan kín lại mang đi luộc. Quan trọng là trong suốt quá trình phải để bánh ngập trong nước. Bánh luộc khoảng 12 tiếng, khi bánh chín thì vớt ra, để ráo nước và cắt đôi bánh rồi thưởng thức.

Việc người dân chọn lá dứa để gói bánh không chỉ đơn thuần bởi lá dứa thơm ngon, hay dùng như một vị thuốc chữa dạ dày mà nó còn gắn với truyền thuyết từ xa xưa. Tương truyền xưa kia, khi quân giặc chiếm đóng, bà con người Cao Lan phải lên rừng ẩn náu trong thời gian dài. Vì vậy họ không thể gói được bánh để dâng lên tổ tiên nên đã nảy sinh ra ý tưởng lấy lá dứa rừng gói bánh. Biết ơn núi rừng đã chở che trong những ngày bị giặc đánh chiếm, vào ngày lễ, Tết, bà con lại gói bánh chim gâu dâng lên tổ tiên.

Theo chị Yên, ngoài hình con chim gâu, bà con còn đan thành hình con ve, con cóc... Chị giải thích, mỗi con vật đều mang một tầng ý nghĩa riêng, tượng trưng cho mong ước, khát vọng về cuộc sống no đủ, thời tiết mưa thuận, gió hòa để bà con cấy hái, sản xuất. Ví như bánh hình con cóc, theo quan niệm dân gian, cóc kêu trời mưa. Vì vậy, chiếc bánh gửi gắm khát vọng về một năm mưa thuận gió hòa  để mùa màng tốt tươi.

Chiếc bánh chim gâu của người Cao Lan dù được làm từ những nguyên liệu dân dã, giản dị nhưng lại làm ấm lòng bao du khách khi biết được ý nghĩa thật sự nằm bên trong của món bánh ấy. Nếu có dịp ghé thăm vùng đất xứ Tuyên, du khách đừng quên thưởng thức món bánh độc đáo này nhé.