Xôi ngũ sắc nổi bật trong mâm cỗ.

Xôi ngũ sắc (còn gọi là cơm đen cơm đỏ) là món ăn quan trọng không thể thiếu của đồng bào dân tộc Tày trong dịp lễ, Tết. Xôi có 5 màu sắc chính là trắng, đỏ, xanh, tím, vàng tượng trưng cho triết lý âm dương, ý nghĩa nhân sinh cao đẹp. Từ cây cơm đen, cơm đỏ, người dân địa phương đã tạo ra màu sắc, hương vị riêng có của núi rừng vùng cao.

Chia sẻ bí quyết làm món ăn truyền thống này, chị Nguyễn Thị Huyền, thôn Bản Kè, xã Lăng Can cho biết, vào vụ lúa mùa, mỗi gia đình người Tày đều dành riêng một mảnh ruộng cấy nếp nương để dịp lễ, Tết nấu xôi, làm bánh chưng. Những hạt nếp nương tròn mẩy, thơm dịu sẽ được ngâm trong nước cây cơm đen, cơm đỏ để có màu tím, màu đỏ. Đối với màu vàng, người dân lấy củ nghệ tươi đem giã cho nhỏ mịn, lọc nước để ngâm gạo tạo thành màu vàng. Màu xanh lam có cách làm cầu kỳ hơn vì người Tày phải giã nhỏ cây cơm đen, trộn với tro cây vừng hoặc tro rơm nếp, sau đó lọc nước, ngâm với gạo để tạo màu xanh lam lạ mắt. 

Sau 5 - 6 tiếng ngâm, gạo chuyển màu, người nội trợ vớt gạo ra cho vào chõ đồ chín. Chõ đồ xôi cao thành và làm bằng gỗ. Đồ xôi bằng chõ gỗ giúp gạo chín đều, không bị nhão ở đáy, khi chõ xôi lên hơi, mùi thơm tỏa ra là xôi chín.

Chị Đồng Thanh Hoàn, ở Lạng Giang (Bắc Giang) cùng đoàn du khách vừa có chuyến du hý ở Lâm Bình. Thưởng thức các món ngon của đồng bào vùng cao, chị rất ấn tượng với món xôi ngũ sắc. Chị bảo, nó không chỉ bắt mắt ngay từ cái nhìn đầu tiên bởi màu sắc nổi bật, cách trình bày đẹp mắt mà còn bởi hương thơm ngào ngạt tỏa ra từ hạt lúa nương, từ lá cây rừng. Đặc biệt, ăn cùng với thịt chua, cá nướng, thịt nướng thấy đã vô cùng. Thích nữa là món ăn này rất tiện lợi, có thể mang theo trong suốt hành trình trải nghiệm vùng đất này.

Món xôi ngũ sắc của người Tày thể hiện sự tôn kính đối với trời, đất, nước, thần linh, tổ tiên, cha mẹ và mong muốn vươn tới sự trọn vẹn, no đủ, hạnh phúc. Mặt khác, xôi ngũ sắc còn thể hiện sự đảm đang, khéo tay của người phụ nữ Tày vùng cao. Đến Lâm Bình dịp này, du khách sẽ được thưởng thức món ăn độc đáo vốn là niềm tự hào của đồng bào Tày nơi đây.