Tiêu chí số 20

Việc thực hiện tiêu chí về thôn mẫu, vườn mẫu làm chuyển biến nhận thức của người dân về phát triển kinh tế vườn, chỉnh trang nhà ở, xây dựng hàng rào xanh, bảo vệ môi trường. Đồng thời, thay đổi tư duy sản xuất của người dân từ tự cung, tự cấp sang sản xuất hàng hóa, khai thác phát huy tối đa tiềm năng đất vườn. Đây cũng là tiêu chí được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong những năm tới ở các địa phương, đặc biệt là các xã đang triển khai xây dựng xã nông thôn mới và các nông thôn mới nâng cao.  

Mô hình vườn mẫu thôn Kim Quang, xã Kim Bình (Chiêm Hóa).

Xã Kim Bình (Chiêm Hóa) là địa phương có nhiều lợi thế phát triển nông, lâm nghiệp. Thế nhưng, những năm trước, phát triển kinh tế vườn đối với người dân ở đây phần lớn chỉ là hoạt động tự phát. Nhiều gia đình có diện tích vườn rộng, có nhân lực nhưng chưa khai thác hết được tiềm năng của đất đai. Một số hộ dân tuy có cải tạo vườn để phát triển kinh tế nhưng thiếu định hướng, quy hoạch, ít đầu tư áp dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất nên thu nhập bấp bênh.

Đồng chí Ma Đình Vũ, Chủ tịch UBND xã Kim Bình cho biết, xã coi xây dựng nông thôn mới nâng cao, là nhiệm vụ trọng tâm. Phát huy lợi thế cũng như sự đồng thuận của người dân trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn trước xã tuyên truyền, khuyến khích người dân xây dựng nông thôn mới nâng cao. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức để người dân hiểu được mục đích, ý nghĩa và cách thức xây dựng thôn mẫu và vườn mẫu nông thôn mới. Xã tổ chức cho các hộ đi tham quan, học hỏi kinh nghiệm tại các đơn vị tiêu biểu trong và ngoài tỉnh; thành lập Ban chỉ đạo, tổ tư vấn xây dựng thôn kiểu mẫu, vườn mẫu. Các hộ dân trên địa bàn xã đã mạnh dạn cải tạo vườn tạp, bố trí cho khoa học, phù hợp với quy hoạch tổng thể và điều kiện thổ nhưỡng của địa phương. Ngoài ra, các hộ còn ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, đầu tư trồng một số giống hiệu quả kinh tế cao nâng cao hiệu quả sử dụng đất vườn. Nhờ đó, thôn Khuôn Nhự đã đạt tiêu chí vườn mẫu. Theo đó thôn có gần 96% số hộ có nhà ở đạt tiêu chuẩn theo quy định của Bộ Xây dựng. Nhà văn hóa thôn được xây dựng khang trang; 100% đường trục thôn, đường ngõ xóm, đường nội đồng được bê tông hóa; thu nhập bình quân đầu người trên 56 triệu đồng/người/năm; thôn không có hộ nghèo; thôn và các tổ chức đoàn thể trong thôn đạt danh hiệu vững mạnh...

Về xây dựng vườn mẫu, thôn Kim Quang và thôn Ngọc Quang đạt 5/5 tiêu chí. Vườn hộ sử dụng các giống mới và cải tạo giống, tách, chiết, ghép các giống cây chất lượng, hiệu quả cao như bưởi Diễn, chanh tứ thì. Sử dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất như khâu làm đất, bón phân, kỹ thuật chăm sóc cây. Sản phẩm từ vườn bao gồm cây ăn quả trồng bưởi da xanh, bưởi Diễn, ổi, nhãn. Thu lãi trên 190 triệu đồng/năm/5.000 m². Thu nhập từ 1m² diện tích vườn cao gấp 15 lần so với thu nhập từ 1m² diện tích một số cây hoa màu khác.

Cần được nhân rộng

Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới tỉnh cho biết hiện nay toàn tỉnh có trên 22 thôn triển khai xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu; có 30 vườn triển khai xây dựng vườn mẫu.

Thôn 3, xã Thái Bình (Yên Sơn) đạt tiêu chí thôn mẫu nông thôn mới.

Xã Thái Bình (Yên Sơn) là xã đầu tiên của tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Điều nhận thấy rõ ràng nhất là đường làng, ngõ xóm rộng rãi, luôn được vệ sinh sạch sẽ, hệ thống đường giao thông trục thôn, ngõ xóm cơ bản được trồng cây xanh, có rãnh tiêu thoát nước; nhà nào cũng quy hoạch sân, vườn với hàng rào bao quanh, cổng kiên cố. Đường bê tông dẫn vào tận vườn, ô tô vào tận nơi chở nông sản, người dân bán sản phẩm làm ra với giá cao. Các hoạt động văn nghệ, thể thao được tổ chức thường xuyên, tình làng nghĩa xóm cũng từ đó thêm gắn kết.

Xã xác định tiêu chí số 13 về Tổ chức sản xuất, làm nền tảng để hoàn thành các tiêu chí về thu nhập, hộ nghèo, thúc đẩy kinh tế - xã hội ở địa phương. Xã Thái Bình đã tập trung đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu kinh tế, hình thành 12 mô hình vườn mẫu và quy hoạch vùng sản xuất hàng hóa tập trung với trên 140 ha diện tích cây ăn quả, trong đó hơn 100 ha nhãn đang cho thu hoạch, mỗi năm tổng sản lượng nhãn cho thu hoạch đạt 1.500 tấn, dự kiến tổng thu nhập khoảng 30 tỷ đồng; khuyến khích phát triển nghề nuôi ong lấy mật từ nguồn hoa nhãn dồi dào.

Gia đình ông Nguyễn Tiến Hưng, thôn 4, xã Thái Bình (Yên Sơn) là một điển hình trong xây dựng vườn mẫu, ông Hưng cho biết, với  4.000 m² đất vườn, trước đây, gia đình ông trồng nhãn và quất, bưởi. Do giống cũ, cây già lâu năm cằn cỗi dẫn đến năng suất thấp. Ngoài ra, phân bón, đất cũng bị rửa trôi và xói mòn khi có mưa lớn nên chi phí nhiều mà hiệu quả kinh tế không cao. Thực hiện chủ trương của huyện về xây dựng thôn mẫu, vườn mẫu, gia đình ông đã đầu tư ghép và trồng những giống nhãn mới có năng suất, chất lượng cao, gia đình sử dụng phân chuồng hoai mục bón cho cây nhãn, tận dụng khoảng trống dưới bóng cây nhãn gia đình ông trồng gừng, đinh lăng và kết hợp nuôi ong mật. Bình quân mỗi năm mô hình kinh tế vườn của gia đình ông Hưng thu lãi hơn 180 triệu đồng.

Gắn với thực hiện đề án phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn, hiện nay các địa phương đã quan tâm, hỗ trợ, tư vấn, tạo điều kiện để người dân xây dựng vườn mẫu bằng việc tạo điều kiện để người dân tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi phát triển sản xuất. Lồng ghép từ nguồn vốn hỗ trợ sản xuất, Chương trình xây dựng nông thôn mới và các nguồn vốn khác để tạo điều kiện hình thành các vườn mẫu. Từ đó trên địa bàn tỉnh có nhiều vườn được quy hoạch, bố trí hợp lý, lựa chọn các cây, con phù hợp và ứng dụng kỹ thuật vào sản xuất, hình thành tư duy sản xuất hàng hóa, kết nối với thị trường; khai thác, phát huy hiệu quả tiềm năng đất vườn và tận dụng được lao động nhàn rỗi.

Để nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu được nhân rộng các địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền vai trò chủ thể của người dân, người dân trực tiếp được hưởng lợi, với phương châm “xây dựng nông thôn mới từ nhà, ra vườn, ra cộng đồng dân cư” để nhân lên những làng quê khang trang, yên bình, thật sự là không gian xanh, là nơi đáng sống.