Ân nghĩa Tuyên Quang

Nhiều người biết đến họa sỹ Trần Công Dũng là con trai của nhạc sỹ tài hoa Trần Công Khanh. Anh Dũng rất tự hào về người bố của mình, một con người hiền lành, tài năng và yêu thương vợ con hết mực. Anh Dũng bảo, bố anh nổi tiếng với nhiều ca khúc, trong đó có ca khúc Đêm trăng sông Lô. Không những thế, ông còn là một người đam mê hội họa thực thụ. Tranh ông vẽ thường là về phong cảnh con người Tuyên Quang. Từ bé những hình ảnh ấy cứ thôi thúc, ám ảnh, khơi gợi năng khiếu hội họa bẩm sinh trong anh.

Họa sỹ Trần Công Dũng sáng tác tranh.

Với họa sỹ Trần Công Dũng, quê hương Tuyên Quang như máu thịt của mình. Nơi chứng kiến tiếng khóc chào đời của anh, nơi chứng kiến tháng năm gian nan vất vả của cả gia đình, nơi anh có những người hàng xóm, những người bạn học thân thiết. Anh nhớ mãi thời điểm khó khăn nhất khi cơm không đủ ăn, nước phải tự đi lấy, anh phải theo mẹ gánh nước ở xa. Có những hôm đến bữa đói lả, nhà không còn gạo, thì bà con xóm làng lại mỗi người một ít sẻ chia, nhường nhịn cho nhau. Con người ở đấy sống vì cái tình cái nghĩa lắm! Anh Dũng xúc động nhớ lại.

Năm 1985, Trần Công Dũng đỗ vào Trường Cao đẳng Nhạc họa Trung ương. Sau đó về Tuyên Quang mở một cửa hàng kiếm sống bằng nghề vẽ quảng cáo, vẽ tranh truyền thần…

Thời gian này cuộc sống mưu sinh vất vả, họa sỹ trẻ Trần Công Dũng thường gửi gắm xúc cảm, những nỗi khó khăn qua dòng tranh bột màu. Anh bảo, thời điểm đó vất vả lắm! cả ngày tất bật làm lụng, đêm khuya rảnh rỗi một tý là lại có giây phút chìm đắm vào những sáng tác, cân bằng tâm hồn bằng toan vẽ và gam màu thân thuộc.

Năm 1988, cả gia đình anh chuyển về Thái Bình sinh sống. Lúc đó anh đã hơn 20 tuổi thế nhưng phải đến bao năm sau mới cân bằng được cuộc sống bởi không chỉ riêng anh mà bố mẹ anh đều không thể nào nguôi ngoai nỗi nhớ thành Tuyên. Anh bảo: “Rời xa Tuyên Quang tôi như mất mát một cái gì to tát lắm. Đêm ngày thao thức nhớ bạn bè, nhớ người hàng xóm thân thuộc, nhớ con đường rợp bóng cây… Thế nhưng cuộc sống buộc chúng ta phải tiến về phía trước. Sau đó tôi quyết tâm thi đỗ vào Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam rồi ở lại Hà Nội lập nghiệp. Và đến bây giờ chưa khi nào tôi nguôi ngoai nỗi nhớ quê hương Tuyên Quang thân yêu”.

Những lối đi khác biệt

Bắt đầu ghi dấu ấn bởi dòng tranh sơn khắc về xe đạp, Trần Công Dũng dần dần trở nên quen thuộc với công chúng yêu nghệ thuật Việt Nam bởi các tác phẩm thể hiện sự vật hiện tượng bình dị tồn tại và diễn ra trong cuộc sống. Tất cả được tái hiện thông qua lăng kính tư duy vừa sắc sảo, chua cay lại vừa dí dỏm, hài hước và ngôn ngữ tạo hình độc đáo, mới lạ. Các sáng tác của anh trải rộng trên nhiều loại hình và chất liệu như sơn mài, khắc gỗ, điêu khắc, gốm… Ở chất liệu nào, Trần Công Dũng cũng thể hiện sức sáng tạo dường như không giới hạn của một nghệ sỹ đa tài.

Tác phẩm Tổng hợp của họa sỹ Trần Công Dũng.

Ban đầu anh “khởi nghiệp” với dòng tranh khắc gỗ. Trước đây tranh khắc gỗ được khách du lịch nước ngoài rất ưa chuộng. Tranh của anh vào thời điểm hưng thịnh có mặt trên gallery khắp Hà Nội. Các tác phẩm nổi tiếng như: Mốt, Hưng phấn, Bình minh, Gió thổi, Thịnh vượng…

Từ phương châm “lấy ngắn nuôi dài” anh khắc những loại tranh kích thước nhỏ bán 20 - 30 USD rồi lấy nguồn đó nuôi ý tưởng và những đam mê lớn lao hơn. Sau đó vì mưu sinh và cũng phần lớn vì đam mê, anh chuyển sang tranh sơn mài, anh nhanh chóng thể hiện được tài năng và chỗ đứng ở dòng tranh “khó chiều” này.

Hiện nay, họa sỹ Trần Công Dũng đang có xưởng vẽ tại làng nghề sơn mài Hạ Thái, xã Duyên Thái, huyện Thường Tín (Hà Nội). Nơi đây không chỉ người dân địa phương miệt mài gìn giữ tinh hoa nghề mà rất nhiều họa sỹ được đào tạo bài bản đã tụ hội, đóng góp vào câu chuyện sáng tạo, bảo tồn làng nghề.

Dũng “dị” là biệt danh bạn bè trong giới gọi anh. Biệt danh khá phù hợp với anh, bởi những tác phẩm anh vẽ hoặc thiết kế mỹ thuật rất khác biệt, mới lạ. Thí dụ, những cánh cửa gỗ truyền thống bạc màu thời gian đong đầy ký ức được Trần Công Dũng vẽ mải miết, đằm sâu, suốt ngày này qua tháng nọ. Hình ảnh những chiếc xe đạp cũ oằn mình mưu sinh như những người chủ của nó cũng được anh khắc họa có hồn, sinh động, đong đầy xúc cảm. Anh chia sẻ: “Với tôi, những hình ảnh ấy là miền ký ức êm đềm, thật đẹp của tháng năm gian khó nhưng đong đầy nghĩa tình ở xứ Tuyên. Những con người, khung cảnh, vật dụng xưa cũ ấy đều được lưu giữ trong tôi và thể hiện vào tác phẩm một cách tự nhiên”.

Anh chia sẻ, trong lĩnh vực sơn mài, kích thước tranh hay chất liệu không phải là điều anh quá quan trọng trong sáng tác mà là vẻ đẹp của mỗi bức tranh. Hiện nay, anh còn chuyển qua làm cả những tác phẩm có thể sử dụng trong cuộc sống như tủ, bình hoa. Anh khéo léo và uyển chuyển tỉ mẩn ngồi vẽ tay lên từng vật dụng nhỏ như cái gạt tàn hay chiếc vòng tay… chỉ đơn giản là tặng cho bạn bè, trao cho khách như một niềm vui.  Khát khao của anh là muốn đưa những chất liệu dân gian như khắc gỗ, sơn mài vào trong cuộc sống. Từ đó dần đưa nghệ thuật đến gần hơn với cuộc sống.

Xưởng của anh thỉnh thoảng cũng đón khách đến “học sáng tác”, chủ yếu là người nước ngoài để họ hiểu hơn về nghề truyền thống sơn mài. Anh tận tình hướng dẫn cho khách từ khảm vỏ trứng và các vật liệu khác, rồi làm ra những tác phẩm nho nhỏ ngay tại xưởng. Điều anh mong nhất là ngày càng có nhiều người trẻ lập nghiệp bằng hội họa tiếp tục sử dụng chất liệu truyền thống để sáng tác và cống hiến.