Tác phẩm “Canh giữ biên cương” của họa sỹ trẻ Lương Ánh Hiện.

Ở “làng” mỹ thuật xứ Tuyên, người thích vẽ lính và có nhiều tranh về đề tài người lính nhất đó chính là họa sỹ Mai Hùng, nguyên Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Tuyên Quang. Tại phòng vẽ tranh dốc số 2, phường Phan Thiết (TP Tuyên Quang) họa sỹ Mai Hùng tâm sự: Sau khi tốt nghiệp Khoa Hội họa - Trường Nghệ thuật Việt Bắc đóng tại tỉnh Bắc Thái nay là tỉnh Thái Nguyên, ông được phân công lên làm họa sỹ tại Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Tuyên.

Công việc chính của họa sỹ là vẽ tranh cổ động, kẻ khẩu hiệu tuyên truyền. Thời gian 12 năm cắm chốt ở vùng cao, ông tích cực sáng tác về cuộc chiến biên giới phía Bắc đang diễn ra ác liệt. Hình tượng chiến tranh, người lính hiện ra trước mắt ông chân thực, diễn ra ngày càng nhiều. Từ cảm xúc đó ông cho “ra lò” các tác phẩm về người lính. Năm 1982 họa sỹ Mai Hùng có 3 tác phẩm “Thồ chông ra biên giới”, “Tuần tra trên chốt”, “Trên chốt Tả Ván” được chọn treo Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc Chào mừng Đại hội Đảng. Đây là động lực rất lớn cho ông trên con đường vẽ tranh về đề tài người lính sau này.

Năm 2013, họa sỹ Mai Hùng ra quần đảo Trường Sa, chất lính trên đảo ùa về trong tranh của ông. Chỉ có điều trước kia ông vẽ chủ yếu lính bộ binh trên chốt biên giới vùng cao, nay ông lại vẽ những người lính hải quân đang ngày đêm canh giữ vùng trời, vùng biển phía nam thiêng liêng của Tổ quốc. Sau hàng tháng lênh đênh trên biển và các đảo, họa sỹ Mai Hùng sụt mất mấy ki lô gam vì say sóng, chưa quen được thời tiết, thức ăn biển đảo.

Nhưng đi tới đâu ông đều quan sát tỉ mỉ, một số kiểu ông ký họa nhanh và chụp ảnh về làm chất liệu vẽ sau này. Với vốn kiến thức vẽ về lính, sau chuyến đi họa sỹ đã tập trung vẽ và hoàn thành các tác phẩm về người lính hải quân trên các đảo tiền tiêu. Tiêu biểu như tranh sơn dầu “Tháng 4 ở Trường Sa” được trưng bày tại Triển lãm đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng tại Hà Nội năm 2014.

Tranh sơn dầu “Tháng 4 ở Trường Sa” của họa sỹ Mai Hùng.

Ở Chi hội Mỹ thuật Hội Văn học Nghệ thuật Tuyên Quang có những họa sỹ trẻ đã thử sức với đề tài người lính, trong đó có nữ họa sỹ Lương Ánh Hiện. Tác giả đã vẽ nhiều tranh bay bổng, lãng mạn về người phụ nữ, tuy nhiên đến bây giờ chỉ có một tác phẩm duy nhất vẽ với người lính. Đó là tác phẩm tranh lụa “Canh giữ biên cương” được họa sỹ vẽ năm 2018 với hình tượng người lính biên phòng đang dắt một chú ngựa đi tuần và được một cô gái người dân tộc địa phương tặng hoa, trong khung cảnh rừng núi đẹp. Bức tranh thể hiện tình yêu đôi lứa ngọt ngào, tình quân dân thắm thiết, cũng tả sự yên bình của quê hương. Tác giả thú thật, vẽ về đề tài người lính ngoài sự đam mê, còn cần kiến thức thực tế phong phú.

Trong chuyến công tác đáng nhớ ra quần đảo Trường Sa, họa sỹ Hoàng Anh Chiến, hội viên Hội Văn học - nghệ thuật Tuyên Quang dâng trào cảm xúc, anh cầm bút vẽ về người lính đảo như mảng đề tài mới lạ. Hình ảnh người lính hải quân canh giữ nhà giàn, đảo chìm, đảo nổi, cột hải đăng giữa mênh mông nước biển thật tuyệt vời. Giữa khắc nghiệt của thiên nhiên, người lính đảo vẫn chắc tay súng, vững tay cờ, hướng dẫn tầu thuyền tránh bão, đi đúng luồng, đúng tuyến.

Các họa sỹ cho rằng, ngày nay lớp trẻ ít vẽ tranh về đề tài người lính. Nguyên do vì hầu hết các họa sĩ trẻ ngày nay sinh ra và lớn lên trong thời bình, không trực tiếp trải qua chiến tranh hoặc cuộc sống quân ngũ. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là đề tài người lính hoàn toàn bị lãng quên trong giới họa sĩ trẻ. Vẫn có những nghệ sĩ trẻ tâm huyết, tìm tòi những cách thể hiện mới mẻ và mang hơi thở đương đại vào đề tài này.

Điều quan trọng là cần có sự khích lệ, tạo điều kiện và khơi gợi cảm hứng để thế hệ họa sĩ trẻ tiếp cận và tái hiện hình ảnh người lính một cách sáng tạo và ý nghĩa trong bối cảnh xã hội hiện nay. Với lịch sử hàng nghìn năm chống giặc ngoại xâm của dân tộc, trải qua nhiều cuộc chiến tranh chống Pháp, Mỹ, biên giới phía Bắc anh dũng, công cuộc bảo vệ vững chắc Tổ quốc hiện nay vẫn thực sự là đề tài rộng lớn, hấp dẫn những họa sỹ nghiêm túc, say mê với đề tài này.