Bánh chưng gù: Món quà vùng cao

- Nhắc đến bánh chưng, nhiều người cho rằng, chỉ có vào dịp lễ, Tết Nguyên đán, nhưng khi lên với các huyện vùng cao của xứ Tuyên, du khách có thể thưởng thức và mua về làm quà bánh chưng gù vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Bởi loại bánh này giờ đây đã được người dân vùng cao làm thường xuyên để phục vụ nhu cầu của khách du lịch và nhu cầu thưởng thức trong gia đình.

Bánh chưng gù của người Tày có hai loại: Bánh chưng gù xanh và bánh chưng gù đen. Bánh vẫn được gói bằng lá dong, nguyên liệu từ gạo nếp nương, đỗ xanh nấu nhuyễn, thịt lợn ba chỉ nhưng bánh chưng gù xanh và đen còn khác nhau ở màu sắc.

Để làm bánh chưng gù có màu đen, người Tày lấy cây vừng thơm trên rừng về phơi khô rồi đem đốt thành tro. Tro của cây vừng thơm được giã nhỏ rồi trộn với gạo nếp. Sau đó, người Tày cho gạo nếp vào giã nhẹ tay để tro của cây vừng thơm bám nhiều vào gạo. Tiếp đó, gạo được đem sàng sảy cho hết sạn. Trên hạt gạo còn lại phần bột mịn của tro cây vừng thơm. Bánh chưng gù đen có màu lạ mắt và có hương thơm đặc trưng của hạt vừng.

Bánh chưng gù có cách gói khác với bánh chưng vuông truyền thống. Người gói rải các nguyên liệu dọc theo chiều dài của lá dong, khi cuộn lại thì uốn hai đầu của lá để tạo nên đường cong ở giữa của bánh chưng. Chính cách gọi này là nguồn gốc để người Tày gọi bánh chưng này là bánh chưng gù. Đối với người Tày, bánh chưng gù thường dễ bóc hơn. Do đó loại bánh này thường được người Tày gói nhiều hơn bánh chưng vuông.

Bóc một chiếc bánh chưng gù đen vừa mới vớt ra vẫn còn nóng hổi, bất kỳ ai cũng cảm nhận được vị dẻo thơm của cây vừng, nếp nương, thịt lợn đen cùng vị ngậy bùi của đậu xanh hòa quyện vào nhau. Bánh chưng gù là sản phẩm không chỉ từ đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Tày mà còn là kết tinh của thiên nhiên non cao trong từng chiếc bánh.

Lên với Lâm Bình hay Na Hang thường gặp loại bánh này nhất. Bởi vậy, khi về xuôi, bạn đừng quên mang bánh chưng gù về làm quà cho người thân, bạn bè. Đây chính là món quà tiện lợi, đặc trưng riêng có của đồng bào miền núi xứ Tuyên.

Dương Cầm

Tin cùng chuyên mục