Cá sau mùa gặt chắc nịch, luộc trong nước sôi thả gừng, bà hoặc mẹ ngồi gỡ thịt, hương thơm bay khắp gian bếp nhỏ. Đã vậy con nào con nấy căng mẩy toàn trứng là trứng, các bà các mẹ phải rất khéo léo, nhẹ tay để giữ từng thớ lườn cá, hai buồng trứng thật nguyên vẹn, bát canh trông mới hấp dẫn được. Rau cải mơ cả làng, cả xóm trồng ở bãi bồi ven sông đúng độ mơn mởn, tươi ngon nhất, hòa quyện vị ngọt thanh và cay nồng khó cưỡng. 

Canh cá rô đồng chế biến không quá công phu, nhưng cần tinh tế. Cá sau khi làm sạch, xóc kỹ muối và rửa lại bằng nước mưa hay nước giếng khơi, trước khi thả vào canh cần được luộc. Đun nước sôi nóng rẫy, thả nhanh đôi lát gừng vào lấy hương, sau đó mới cho cá vào, chín tới thì vớt ra, gỡ thịt. Chỗ xương cá tiếp tục cho vào cối giã nhẹ, cho nước luộc ban nãy vào, lọc qua cái rây vẫn rây bột, để lắng nước mới trong.

Các bà nội trợ luôn nhắc, khó nhất chính ở khâu này, nước ngọt nhưng phải trong, phải thanh chứ không được đục. Thứ nước đặc biệt, béo vàng nổi trên mặt sẽ được đun lên, cho cá rô, rau cải vào, sôi bùng thêm gia vị là lên mâm được rồi. Có nhà xào cá trước, có nhà không. Lại có nhà rau cải vò mạnh tay, có nhà thích để nguyên cho xanh giòn đúng vị. Riêng gừng đập dập thì không thể cho vào nồi canh sớm quá, lúc tất cả bùng lên mới thả vào và nhấc nồi khỏi bếp để hương đủ hòa quyện mà canh không ủ ê, cay nồng.

Cuối thu, các nhà hay dọn cơm ngoài hiên cho mát mẻ, bát canh cá rô đồng đặt giữa mâm mướt mát, thanh tao, thơm nức mà đậm đà, tròn vị. Từng cơn gió heo may dìu dặt lướt qua, mang theo chút se se lạnh. Cả không gian cũng như chùng lại, vương vấn trong cảm giác thật bình yên. Cái mâm gỗ cũ kỹ đặt giữa manh chiếu cói đã bạc màu thầm thĩ gợi về bao ký ức.

Cạnh bát canh cá rô đồng còn có cà muối, tép rang, câu chuyện quanh mâm cơm cứ xôn xao dấu ấn mùa vụ. Nắng ban mai phảng phất khói sương ruộng đồng bỗng trở nên huyền ảo, đơm khắc khoải vào từng vạt cỏ, bãi bờ. Khói đồng lượn lờ, dạt trôi theo từng cơn gió thoảng. Trong hơi thở của đất đai vương vấn nhọc nhằn mà cũng ắp đầy hy vọng về mùa mới.